Το European Extremely Large Telescope, (Ευρωπαϊκό Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο) ή αλλιώς E-ELT είναι ένα αστρονομικό παρατηρητήριο και το μεγαλύτερο οπτικό αλλά και υπέρυθρο τηλεσκόπιο του κόσμου που είναι όμως υπό κατασκευή. Αποτελεί μέρος της ESO (Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο) και βρίσκεται στην κορυφή του Cerro Armazones στην έρημο Ατακάμα της βόρειας Χιλής.

Υπό κατασκευή το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο του κόσμου

Ο σχεδιασμός του περιλαμβάνει ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο με ένα 39,3 μέτρα διάμετρο πρωτεύον κάτοπτρο και ένα 4,2 μέτρα διάμετρο δευτερεύον κάτοπτρο. Το E-ELT στοχεύει στο να συγκεντρώσει 13 φορές περισσότερο φως από ό,τι τα μεγαλύτερα οπτικά τηλεσκόπια του κόσμου, διορθώνοντας σε μεγάλο βαθμό τις ατμοσφαιρικές στρεβλώσεις και σύμφωνα με τις προδιαγραφές του θα παρέχει 16 φορές πιο έντονες εικόνες από αυτές του Hubble.

Το E-ELT έχει ως στόχο να επεκτείνει κατά πολύ την αστροφυσική γνώση, επιτρέποντας λεπτομερείς μελέτες πλανητών γύρω μακρινά αστέρια, έρευνες για υπέρ-ογκώδεις μαύρες τρύπες, να εξετάσει τη φύση της σκοτεινής ύλης του Σύμπαντος, και να ανιχνεύσει νερό και οργανικά μόρια σε εξωηλιακούς πλανήτες, δηλαδή σε πλανήτες υπό τροχιά γύρω από άλλα άστρα. Η κατασκευή του αναμένεται να τελειώσει σε περίπου 6 με 7 χρόνια από σήμερα.

Αν λοιπόν όλα προχωρήσουν σύμφωνα με το σχέδιο το «μεγαλύτερο μάτι του κόσμου προς τον ουρανό», όπως έχουν ονομάσει το E-ELT, θα ανοίξει το 2024. Το Ευρωπαϊκό Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο φέρει επάξια αυτόν τον τίτλο διότι, με διάμετρο 36 μ., πραγματικά θα είναι το μεγαλύτερο από τα «πολύ μεγάλα» τηλεσκόπια που έχουν κατασκευαστεί ή προγραμματίζεται να κατασκευαστούν μέσα στα επόμενα χρόνια. Θα ξεπερνά τόσο το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο του Μαγγελάνου (Giant Magellan Telescope – GMT) το οποίο θα έχει διάμετρο 24 μ. και αναμένεται να λειτουργήσει το 2021, επίσης στη Χιλή, όσο και το Τηλσεκόπιο των Τριάντα Μέτρων (Thirty Meter Telescope – TMT) το οποίο όπως λέει και το όνομά του θα έχει διάμετρο 30 μ. και θα αρχίσει να λειτουργεί το 2022 στη Χαβάη.

Το Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο λοιπόν οδεύει προς την υλοποίησή του.

Γιατί όμως κατασκευάζεται στην Χιλή… και άλλες σημαντικές πληροφορίες για το E-ELT…

Δείτε τα παρακάτω video με ελληνικούς υπότιτλους.

Πράσινο φως για την κατασκευή του E-ELT

Η Ευρώπη στα αστέρια

Ο Έλληνας επιστήμονας, δρ Σπυρομίλιος, που διετέλεσε επικεφαλής της ομάδας για την ανάπτυξη του E-ELT μας ξεναγεί στο… Τέρας

Το «τέρας» των τηλεσκοπίων ως προς τα οπτικά μήκη κύματος θα διαθέτει πέντε βασικά κάτοπτρα από τα οποία το μεγαλύτερο θα έχει διάμετρο 39 μ., τη στιγμή που άλλα έχουν διάμετρο μόλις 10 μ. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι πρόκειται για ένα τεράστιο βήμα. Αυτό που μετρά κάποιος σε ένα τηλεσκόπιο είναι το πόσο μεγάλο είναι το κύριο κάτοπτρο. Τα τηλεσκόπια που λειτουργούν τώρα στα οπτικά μήκη κύματος που έχουμε ως ESO έχουν μια επιφάνεια 50 τ.μ. το καθένα και έχουμε τέσσερα τέτοια.

Το Ε-ELT θα έχει μια επιφάνεια 1.000 τ.μ., δηλαδή ενός στρέμματος. Επιπλέον, θα διαθέτει ενσωματωμένη την τεχνολογία προσαρμοστικής οπτικής, η οποία μας επιτρέπει να διορθώνουμε την «καθαρότητα» της εικόνας. Αυτό που συμβαίνει όταν περνά το φως μέσα από την ατμόσφαιρα είναι ότι τα αστέρια δεν είναι τόσο ευκρινή. Με τη βοήθεια της συγκεκριμένης τεχνολογίας, που χρησιμοποιείται ήδη στα σημερινά τηλεσκόπια, είναι σαν να βρίσκεται το τηλεσκόπιο πάνω από την ατμόσφαιρα. Το E-ELT είναι το πρώτο τηλεσκόπιο που χτίζουμε εμείς με ενσωματωμένη την εν λόγω τεχνολογία, δεν βρίσκεται δηλαδή πια στην εστία του τηλεσκοπίου μαζί με άλλα όργανα (κάμερες κτλ.) αλλά μέσα σε αυτό. Κάτι τέτοιο θα μας επιτρέπει να λαμβάνουμε εικόνες από πλανήτες που είναι γύρω από άλλα αστέρια και όχι γύρω από τον Ήλιο.

Αυτό που έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των ειδικών τώρα είναι η τρομακτική ακρίβεια με την οποία θα μπορούσαν να μελετήσουν το Σύμπαν. «Είναι σαν να βλέπει κάποιος μέσα από θολά γυαλιά. Μπορεί μεν να δει το νησί, αλλά δεν βλέπει τίποτα επάνω του. Αν τα γυαλιά είναι καθαρά όμως, τότε βλέπει το νησί, τις παραλίες και άλλες λεπτομέρειες. Είναι άλλο δηλαδή, το τι καταλαβαίνει κανείς απλώς ξέροντας ότι κάτι βρίσκεται εκεί έξω και άλλο το τι καταλαβαίνει όταν έχει τη δυνατότητα να το μελετήσει. Με το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο η μελέτη μας μπορεί να φτάσει ως την «άκρη» του ορατού Σύμπαντος».

Στόχος η σκοτεινή ύλη

Η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια, κατά τον επιστήμονα, αποτελούν ενδείξεις ότι ακόμα δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς πώς δουλεύουν το Σύμπαν και η βαρύτητα. «Το Ε-ELT θα μπορούσε να βοηθήσει στην περαιτέρω κατανόηση της σκοτεινής ύλης. Είναι ένα από τα θέματα που θέλουμε να μελετήσουμε. Όσο πιο ακριβή είναι τα δεδομένα και όσο πιο μεγάλη είναι η λεπτομέρεια που μελετάμε τόσο καλύτερα καταλαβαίνουμε την επίδραση της σκοτεινής ενέργειας και της σκοτεινής ύλης στη βαρύτητα» υποστηρίζει ο διακεκριμένος Έλληνας αστρονόμος.